Psychologische veiligheid

Psychologische veiligheid

Een gevoel van psychologische veiligheid bevordert de samenwerking, creativiteit en het vertrouwen onderling op de werkvloer. En laten dit nu net de ingrediënten zijn voor succes op een moderne werkplek. Maar wat is psychologische veiligheid? En hoe kun je als organisatie werken aan een psychologisch veilige werkomgeving? Je leest het in dit blog!

Psychologische veiligheid op het werk

Psychologische veiligheid wordt beschreven als een (werk)klimaat waarin medewerkers zich op hun gemak voelen om zichzelf te zijn. Eigenlijk is het een collectieve uiting van medewerkers in een team. Iedereen is als het ware ‘veilig’ om zichzelf te uiten. Dit wordt gekenmerkt door medewerkers die zich durven uitspreken, ideeën bespreken en initiatief nemen zonder daarbij bang te hoeven zijn dat anderen ze hiervoor veroordelen of negatief op reageren.

Psychologische veiligheid levert meer inzicht op over wat jouw medewerkers kunnen, willen en nodig hebben en zorgt voor een veerkrachtige en innovatieve werkcultuur.

Psychologische onveiligheid

Psychologische onveiligheid wordt ook wel gezien als een angstklimaat. Medewerkers die werken in een psychologisch onveilige werksituatie zijn vaak bang om zich uit te spreken omdat ze dan denken gezichtsverlies te lijden. Ze zijn over het algemeen gespannen en ervaren een hoge werkdruk. Dit maakt het moeilijk om effectief samen te werken, te verbeteren en vooruitgang te boeken.

Oorzaken van psychologische onveiligheid kunnen zijn:

• Bang zijn om dom gevonden te worden: veel mensen vinden het spannend om hun mening te geven (in een vergadering) of vragen te stellen, omdat ze bang zijn om dom gevonden te worden. Dit kan voortkomen vanuit onzekerheid, maar ook vanuit een angstcultuur.
• Macht: wanneer er machtsongelijkheid is en leidinggevenden een autoritaire leiderschapsstijl toepassen, kan het zijn dat medewerkers een beetje ‘bang’ worden van hun leider(s) en hun mening niet meer durven geven. Ze zijn bang dat dit tegen hen gebruikt wordt en dat de leidinggevende niet openstaat voor hun mening, ideeën of adviezen.
• Groepsnormen: medewerkers vallen niet graag buiten de toon en willen bij de groep horen. Ook al betekent dit dat ze willen voldoen aan onzichtbare groepsnormen, terwijl ze het daar niet mee eens zijn.
• Vermijdingsgedrag: situaties en input die je zelfbeeld en de indruk naar anderen toe kunnen beschadigen, vermijden medewerkers vaak liever. En daarom zwijg je, of neem je mensen niet mee in jouw ideeën.

Maar wat nu als er een werkomgeving bestond waarbij je jouw zelfbeeld en indruk naar anderen niet kunt beschadigen? En daarmee doel ik natuurlijk op een psychologisch veilige omgeving 😉

Voorwaarden psychologisch veilige werkomgeving

Uit onderzoek blijkt dat er 5 voorwaarden zijn voor psychologische veiligheid op de werkvloer. Als er één of meerdere voorwaarden niet aanwezig zijn, kan dit betekenen dat medewerkers zich niet veilig voelen.

• Leiderschap: goed leiderschap blijkt enorm belangrijk en daarmee doel ik op coachende, betrokken leiders waarbij medewerkers zich kwetsbaar durven opstellen en open kunnen communiceren.
• Vertrouwen en respect: voor elkaar op de werkvloer. Vertrouwen op elkaars kunnen en een gevoel van gelijkwaardigheid en respect voor elkaars normen en waarden.
• Groepsdynamiek: de normen binnen de groep: worden ideeën aangemoedigd en zijn afwijkende meningen welkom? Of worden deze afgebrand? Individuele teamleden en hun rollen/ eigenschappen spelen hier ook een rol in.
• Fouten maken, experimenteren: een cultuur waarin fouten maken mag en men leert van elkaars fouten is erg belangrijk.
• Organisatorische context: biedt de organisatie de ruimte om te leren? En faciliteert de organisatie dit? Het gaat hier om de middelen en informatie die nodig zijn om medewerkers de beste versie van zichzelf te laten zijn.

Tips & tricks

• Zorg voor autonomie: geef medewerkers de vrijheid om werkzaamheden en tijd zelf in te delen
• Wees betrokken: besteed aandacht aan het welzijn van jouw medewerkers. Weet wat er speelt en wat de ander drijft. Betrek medewerkers ook in de bedrijfsvoering: vraag ze om hun mening. Stel de vragen: wat vind je hiervan? Hoe zou je dit graag zien? Hoe moeten we dit aanpakken volgens jou?
• Zorg voor beleid: openheid en transparantie richting medewerkers en gelijke behandeling is erg belangrijk. Pas dezelfde voorwaarden toe bij alle medewerkers. Publiceer bijvoorbeeld het scholingsbeleid, loongebouw etc. in een voor iedereen inzichtelijk personeelshandboek.
• Geef complimenten: geef het zelfvertrouwen van medewerkers een boost door ze een compliment te geven. Het stimuleren van een cultuur waarin collega’s elkaar ook regelmatig complimentjes en positieve feedback geven loont.
• Teamtraining: om de groepsdynamiek te verbeteren kun je eraan denken om eens een training met het team te doen onder leiding van een trainer/ coach. Dit kunnen allerlei trainingen zijn, kijk wat past bij jouw organisatie.
• Train leidinggevenden: je las al eerder dat leiderschap bepalend kan zijn voor de mate waarin psychologische (on)veiligheid wordt ervaren. Goede leiders zijn de sleutel tot succes. Het faciliteren van een leiderschapscursus kan helpen. Denk aan coachend leiderschap.
• Sta open voor diversiteit: een diversiteit aan medewerkers in een team werkt vaak het beste. Denk aan eigenschappen, opleidingsniveaus en culturen. Sta open voor elkaars verschillen en accepteer elkaars mening, normen en waarden.
• Geen vraag is dom genoeg: stimuleer een cultuur waarin fouten maken mag en het stellen van vragen gewaardeerd wordt in plaats van afgerekend.
• Houd elkaar aan afspraken: kom deze na, zo vergroot je het vertrouwen in elkaar.

Vertrouwenspersoon

Voorkomen is beter dan genezen. Een (psychologisch) veilige werkomgeving kan veel nare situaties voorkomen. Een cultuur waarin medewerkers gepest worden, ongelijk behandeld of ongewenst gedrag vertonen: daarin wil toch niemand werken? Als je bovenstaande tips volgt en een beleid vormt ter voorkoming van ongewenst gedrag en het creëren van een veilige werkomgeving, heb je de vertrouwenspersoon waarschijnlijk niet nodig.

Omdat wij dit onderwerp zo enorm belangrijk vinden, zit de vertrouwenspersoon dienstverlening standaard inbegrepen in alle dienstenpakketten van PersonPlus. Je krijgt hier ook een preventief (voorbeeld) beleid aangereikt zodat je aan de voorkant alles goed geregeld hebt ter voorkoming van ongewenst gedrag en integriteitsschendingen. Tóch zijn er situaties denkbaar waarin een medewerker – al is de werkcultuur nog zo veilig – met een vertrouwenspersoon wil praten. Hiervoor kunnen jouw medewerkers dan bij ons terecht!